Geçen haftaki izlencemizde, Schoenberg'in Op.10 küçük fadiyez dengeserli 2. Dördülünün 1. ve 2. bölümlerini sunmuştuk. Şimdi bu dördülün "ağır" ve "çok ağır" buyurgulu 3. ve 4. bölümlerini sunacağız. Daha önce belirttiğimiz üzere bu bölümlerde bir soprano yalkıcı Alman ozanı Stephan George'nin iki şiirini seslendirecektir. 3. Bölümdeki şiirin başlığı Litani (Kilisede karşılıklı okunan dua/mukabele), 4. Bölümdeki şiirin başlığı "uzaklaşma"dır. İşte bu şiirin ilk dizesini Türkçeye "Başka gezegenlerin havasını duyuyorum/ soluyorum" diye çevirebiliriz ki, bu sözler yıllar boyu Schoenberg'in küğünü anlamayanlarca onun küğünün tanımlanması olarak kullanılmıştır.
Bu bölümlerde soprano Dawn Upshaw'a Arditti dörtlüsü eşlik etmektedir.
MÜZİK: Özel Arşiv – Schoenberg - 2. Dördül Op.10, 3. ve 4. bölümler (17'04")
Schoenberg piyano için az sayıda yapıt yazmıştır. Piyano için yazdığı ilk yapıtı, Op.11 Piyano için üç parça 1908 yılında yazılmıştır. Bu yapıt onun dengeserlikle tüm bağını kopararak dengeserlikdışı/ atonal küğe geçişinin ilk ürünü olarak ayrı bir önem taşımaktadır. Dengeserlikdışı küğün uyulması zorunlu kuralları olarak; dengeserliği çağrıştıracak aralıklardan uzak durmak, böylece uyum anlayışında kakışmalı seslerin özenle, seçilerek kullanılması gereği, ezgi yapısının iyice kısalarak hiçbir dengeserliği çağrıştırmayacak uzak seslere, giderek alacalı/kromatik sesler dizisinin geniş aralıklar içinde kullanılması, yinelemenin ortadan kaldırılmasını getirdiğini bu parçalarda tümüyle görebilmek sözkonusudur.
Schoenberg'in Op.11 Piyano için Üç Parçasını Claude Helffer'den dinleyeceğiz...
MÜZİK: Özel arşiv - Schoenberg - Piyano için Üç Parça Op.11 (13'30")
Schoenberg'in dinlettiğimiz Piyano için Üç Parça'sı o dönemin çok ünlü piyanoçalar ve bağdarlarının Ferrucio Busoni'nin çok ilgisini çekmiş, parçalardan ikincisini kendisine göre düzenleyerek Schoenberg - Busoni yapıtı olarak dinletilerinde seslendirerek, Schoenberg'in daha geniş çevre içinde tanınması, öneminin kavanılması, ünün yaygınlaşmasında etkileyici olmuştur. Şimdi, Schoenberg'in Op.11 Piyano için Üç Parça'sından ikincisini Ferrucio Busoni'nin yaptığı düzenlemeye göre, piyanoçalar Franz Peter Goebbels'in piyanosundan dinleyeceğiz.
MÜZİK: Schoenberg-Busoni - Özel arşiv - Op.11/2 (8'00")
Schoenberg aynı yıl, 1908'de Stephan George'nin "Asmabahçeler Kitabı"ndan 15 şiiri soprano ve piyano için şarkı yaptı. Bu şarkılar dengeserlikdışı atonal yapılanmaya göre yazılmış şarkılar olarak etkileyici ilk örneği oluşturmuşlardır. Bu 15 şarkılık diziyi mezzosoprano Brigitte Fassbeander'e Aribert Reimann'ın piyanoda eşliğiyle dinleyeceğiz.
MÜZİK: Özel arşiv - Schoenberg - Das Buch der Hangenden Garten (27'01")
