18 Temmuz 2012 Çarşamba

Çağlar ve Müzik - 28

Bölüm 28 / Orijinal Yayın Tarihi: 19 Temmuz 1999



Sayın dinleyiciler; bugünkü izlencemizi yine Stravinski'nin iki yapıtına ayırmış bulunuyoruz. Bu yapıtlardan ilki, onun Rusya dönemi/1. dönem içinde 1907-1914 yılları arasında ortaya koyabilmiş olduğu ilk operası "Bülbül"dür. Operanın konusu Andersen'in yazdığı bir masaldan alınmış, çünkü/librettosu Stravinski ile arkadaşı Mittisov tarafından düzenlenmiştir. Olay Çin'de geçmektedir. Gece vakti deniz kıyısında balıkçı ağlarını denize atmış beklerken bülbülü dinlemektedir... Bülbülün ötmesinden çok etkilenen balıkçı, onu dinlesinler diye Çin İmparatorunun sarayındaki aşçıbaşını, mabeynciyi saray rahibini çağırır. Bülbülü dinleyen Aşçıbaşı kuşun sesinin güzelliğini tüm saraya yayar. İmparator söylenenleri duyunca bülbülün getirilerek huzurunda şarkı söylemesi buyruğunu verir. Tüm saray halkı toplanır. Bülbül bir çubuğun üzerine konmuş durumda saraya getirilir. İmparatorun huzurunda şakımaya geçer. Herkes bülbülün sesine hayran olmuştur. Sıkıntılı durumdaki İmparatorun sıkıntısı da gider. Ancak Japon imparatorunun elçileri, Çin imparatoruna armağan olarak altından yapılmış, istenildiği zaman kurulunca ötmeye koyulan bir makine bülbül getirirler. Artık bülbülün gelmesini beklemeye gerek kalmayacaktır. Canlı bülbül, makine bülbülü görünce susar, üzüntü içinde oradan oraya uçmaya başlar. Buna kızan imparator, bülbülü sarayından, bahçelerinden kovdurur. Ne ki bir süre sonra makine bülbülün zembereği kırılır, kurulamaz, ötemez duruma gelir. İmparator bülbülün sesinin özlemi içindedir. Sayrılanır, yatağa düşer. Ölümcül durumdadır. Yatağının ayak ucunda ölüm beklemektedir. Kovulmuş olan bülbülü bulup getirirler. Yeniden şakımaya başlayan bülbül, imparatorun canını almaya hazırlanan ölümü uzaklaştırır. İmparator yeniden kendisine gelir yatağı çevresinde ölmesini bekleyenlere "Günaydın" diyerek yaşama döndüğünü belirtir. Balıkçı şarkı söyleyerek yine deniz kıyısına ağlarını atmaya gider, opera biter. Stravinski 1907 yılında "Bülbül" operasına başlamış ve o yıl içinde ilk perdesini bitirmiştir. Ancak beş yıl ara vermiş, başka yapıtların üretimine geçmiştir. Beş yıldan sonra yeniden operasına dönerek kalan ikinci ve üçüncü perdeleri yazmaya koyulmuş 1914 yılında operasını tamamlayabilmiştir.
Stravinski'nin şimdi sunacağımız "Bülbül" operasında yer alan sanatçılar: Balıkçı-Loren Driscoll/Bülbül-Reni Grist/Aşçı-Marina Picassi/Mabeynci-Kenneth Smith/İmparator-Donald Gramm/Japon İmparatorunun üç elçisi-Stanley Kolk, William Murphy, Carl Kaiser / Ölüm-Elaine Bonazzi. Vaşington Opera Topluluğu ve Korosu'nu İgor Stravinski yönetiyor.
MÜZİK: Stravinski – Bülbül Operası (47'00")
Stravinski'den dinleteceğimiz son yapıt, onun 1953 yılında yeniden biçem ve teknik değiştirerek "dizisel yöntemi" benimseyerek yapıt vermeyi sürdürdüğü, son; üçüncü döneminin en başarılı yapıtlarından sayılan; "Agon/Çatışma" bale küğüdür. Stravinski, yardımcısı, öğrencisi, yazar ve orkestra yönetmeni Robert Craft’ın, Schoenberg ve Webern'in yapıtlarını kendisine tanıtması üzerine 1951 yılında dizisel yöntemle yazmaya yöneldi. 1951 yılından son yapıtını yazdığı 1968 yılına kadar ortaya koyduğu, irili ufaklı yirmi kadar yapıtında genellikle dizisel yöntemle yazdı. Bu üçüncü dönem yapıtları içinde en ünlüsü/en başarılısı 1953-1954 yılları içinde yazmış olduğu "Agon/çatışma" balesidir.
KÜĞ (MÜZİK) : Stravinski - Agon/Çatışma (23'07")

Not: Tekrar yayında kısaltılmış olan programın ses kaydında Agon/Çatışma yayınlanmamıştır.