10 Eylül 2013 Salı

Çağlar ve Müzik - 85


Bölüm 85 / Orijinal Yayın Tarihi: 10 Eylül 2000

Sayın Dinleyiciler; ABD'li bağdarlardan 1912 doğumlu olmasına karşın, tanınması, değerlendirilmesi ancak 1980'den sonra gerçekleşebilmiş; Conlon Nancarow (Kanlon Nankarov)dan söz edecek, yapıtlarından örnekler sunacağız. Nancarow 1929-1932 yılları arasında Cincinnati (Sinsinnati) konservatuvarında eğitim gördü. Caz trompetçisi oldu. Sonra Nicolas Slonimsky,Walter Piston, Roger Sessiions (Racır Sessinş)la çalıştı, eğitimini sürdürdü. İspanya iç savaşı başlayınca, 1937'de İspanya'ya gitti. Cumhuriyetçilerin safında yer alarak 1939'akadar İspanya'da kaldı. Dönüşünde, ABD'de "mac carthy"ciliğin etkisiyle solculara zorluk çıkarıldığı, kendisinin de sorgulanarak sürekli gözetim altında tutulacağını anlayınca ABD'de yaşamaktan vazgeçip Meksika'ya gitti, Meksiko'ya yerleşti. Bütün küğsel tasarımlarını Meksiko'da yalnızlık, bir anlamda gizlilik/bilinmezlik içinde gerçekleşti. Yazdığı, amaçladığı küğ, gerek girdisel/kontrapuntal, gerekse tartımsal/ritmik yönden öylesine karmaşık, çoğu kez olanak dışı gibi görünen bir hızı gerektiriyordu ki, bu küğün çalgılarca seslendirilmesi düşünülemezdi çok yerde. Bu nedenle Nancarow ayrımlılık gösteren bu tür yapıtlarını "piyanola"da denilen "mekanik piyano" için hazırladı. 1980'den sonra, Çağdaş Küğ Şenlikleri'nde adından söz edilir, yapıtlarından örnekler sunulur olmakla, tanınması, değerinin saptanması gerçekleşmiş oldu. Conlon Nancarow.(Kanlon Nankarov)dan sunacağımız ilk yapıt, erken döneminde 1935 yılında piyano için yazmış olduğu "Prelude" olacak. Piyanoyu Alan Feinberg çalıyor.
MÜZİK : Nancarow – Prelude (1'18")
Sunacağımız ikinci yapıt Nancarow'un 1945 yılında yaylılar dörtlüsü için yazmış olduğu Yaylılar Dördülü, Arditti dörtlüsü seslendiriyor;
MÜZİK :Nancarow-Dördül N.1 (10'55")
Sırada Nancarow'un piyanola-mekanik piyano için yazdığı pek çok çalışma/etüd'den örnekler var. 3 cilt çalışmadan 1., 4. cilt çalışmadan 9. ve 17., 5. Cilt çalışmadan 42, 45a, b, c, 48. çalışmanın a,b ve c biçimleri, 49. çalışmanın yine a, b, c biçimlerini sunacağız. Bu, çalışmaların hepsi Nancarow'un piyanolasında seslendirilmiş olup, son 3 çalışma olan 5. ciltten 49 a, b, c başlıklı çalışmalar, Nancarow"un "Piyanola ve Orkestra için" yazmış olduğu "Konçerto"dan özetlenmiştir.
MÜZİK : Nancarow - Çalışmalar (2'30" – 4'20" – 1'28" – 51'05" – 59'23")